Restauratie van eeuwenoud torentje toont vakmanschap en creativiteit KOERS
Restauratie van eeuwenoud torentje toont vakmanschap en creativiteit KOERS
Een mooie uitdaging was ‘t: de restauratie en het terugplaatsen van een eeuwenoud torentje op een rijksmonument uit 1765 in Schiedam.
Teruggevonden in Drenthe en in oude luister hersteld in Amsterdam. KOERS Amsterdam deed het. Projectleider Frank Beemster en uitvoerder Marcel Buijs vertellen meer over dit project dat heel wat ouderwets vakmanschap en creativiteit vergde.
Frank schetst om te beginnen in het kort de achtergrond: “Wij zijn er als KOERS Amsterdam bij betrokken geraakt doordat collega Dick Singerling goede contacten heeft in de monumentale wereld. Hij kwam op het terrein van een concullega in Drenthe dit torentje tegen dat, beetje bot gezegd, weg lag te rotten.”
"Wij zijn er als KOERS Amsterdam bij betrokken geraakt doordat collega Dick Singerling goede contacten heeft in de monumentale wereld."
Frank Beemster
Restauratie
Dat bleek het torentje te zijn van het Blauwhuis, een Schiedams rijksmonument uit 1765, dat was weggehaald tijdens de renovatie en verbouw van het complex tot appartementen. Het torentje moest helemaal gerestaureerd worden. Iets dat volgens de betrokken aannemer een half miljoen euro moest gaan kosten. Frank: “Wat door de eigenaar van het monumentale pand natuurlijk veel te gortig werd gevonden. Want zo’n torentje draagt niks bij, alleen een stukje schoonheid. Maar toen hij Dick Singerling tegenkwam en hem z’n probleem voorlegde is het balletje gaan rollen.”
Acceptabel prijskaartje
Het torentje werd met behulp van een dieplader naar de werkplaats van KOERS in Amsterdam gebracht. Frank: “Daar hebben we geïnventariseerd wat er moest gebeuren om ‘m in oude glorie te herstellen. Dit in overleg met de gemeente Schiedam en de eigenaar van het pand waar de toren altijd op heeft gestaan. De toren was in een hele slechte toestand, dus moest er veel aan gebeuren om ‘m in oude glorie te herstellen. Maar wij kwamen wel tot een heel ander en voor de eigenaar acceptabel prijskaartje.”
De aanpak
Marcel Buijs vertelt vervolgens meer over de aanpak van KOERS: “Wij hebben in onze werkplaats de toren in zijn geheel gedemonteerd, waarbij we alle onderdelen als puzzelstukjes hebben genummerd en gekeken of ze vervangen moesten worden dan wel of ze hergebruikt en teruggeplaatst konden worden. Van het onderste deel van de toren hebben we zo’n driekwart moeten vervangen, van het bovenste deel wat minder.” Grootste uitdaging bij de restauratie was de maatvoering, omdat er geen oorspronkelijke bouwtekeningen aanwezig waren. Marcel: “We hebben in de werkplaats de hele constructie opnieuw in kaart gebracht, verschillende uitslagen gemaakt en heel veel details opnieuw uitgetekend en uitgewerkt. Dit was noodzakelijk om er zeker van te zijn dat alles op elkaar zou aansluiten bij het opnieuw in elkaar zetten van de onderdelen.”
Ouderwets vakmanschap
Er kwam bij deze restauratie natuurlijk ook heel veel ouderwets vakmanschap kijken. Marcel: “We hebben traditionele technieken ingezet om alles te herstellen en in de oorspronkelijke staat terug te brengen. Daarbij hebben we onder andere gebruik gemaakt van technieken als liplassen en pen-en-gat-verbindingen. Zo zijn de togen met houten toognagels in elkaar geslagen, met een pen-en-gat-verbinding, in plaats van met schroeven. Ook hebben we gewerkt met, tegenwoordig erg lastig te krijgen, eikenhouten balken. In een maatvoering die niet meer van deze tijd is. Balken van 30 x 25 centimeter die per stuk zo’n 200 kilo wogen! We hebben er zelfs speciale machines voor aangeschaft om dat proces te versnellen. Dus we zijn helemaal klaar voor de volgende monumentale renovatie.”
“We hebben traditionele technieken ingezet om alles te herstellen."
Marcel Buijs
Tot slot
Niet alleen de gebruikte technieken en materialen waren traditioneel, ook de uiteindelijke afwerking moest in de originele kleurstelling plaatsvinden. Marcel: “In goed overleg met de afdeling monumentenzorg van de gemeente Schiedam, die trouwens nauw betrokken was bij het complete restauratieproces, hebben we het torentje in de oorspronkelijke kleuren geschilderd.” Nadat alle restauratiewerkzaamheden in de werkplaats van KOERS in Amsterdam waren afgerond, kon het torentje met behulp van een mobiele telescoopkranen in de zomer van 2024 in 2-fases worden teruggeplaatst op het rijksmonument Lange Nieuwstraat 183 in Schiedam. Net als het transport van Amsterdam naar Schiedam gebeurde dat in delen. Tot slot werd de aansluiting op het bestaande dak, met een bitumineuze dakbedekking en 30pds loden bekledingen, waterdicht afgewerkt en werd er een hemelwater afvoer van koper aangebracht.
